Halkla Alakaların gelişim sürecinde başta ‘Basın Ajansı Modeli’ olmak üzere bağlantı üsluplarına nazaran değişen birçok farklı model tasarlandı. Basın ajansı modelinin temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğunu belirten uzmanlar, kaynaktan gaye kitleye hakikat tek taraflı bir bağlantı sürecine dayalı olmasının en değerli özelliği olduğunu vurguluyor. Uzmanlar; 1920 ve sonrasında kamuoyu bilgilendirme modeli, iki istikametli asimetrik model ve iki istikametli simetrik modellerin Halkla Münasebetlerin gelişim sürecine dahil olduğunu tabir ediyor.
Üsküdar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Halkla Alakalar ve Tanıtım Kısım Lideri Dr. Öğretim Üyesi Özge Akbaş, basın ajansı modeli ve akabinde üretilen tanıtım modelleri ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Temelinde tanıtım fonksiyonu var
Tarihsel açıdan Halkla Münasebetlerin gelişimi dikkate alındığında o periyodun şartlarına bağlı olarak uygulanmış bağlantı biçimlerine nazaran halkla münasebetler modelleri olduğunun görüldüğünü belirten Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, “Grunig ve Hunt’ın halkla alakalar modellerinden birincisi olarak görülen ‘Basın ajansı modeli’, temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğu bir modeldir. 19. yüzyılın birinci yarısında yaşanan endüstriyel ihtilal, ticarileşmeyi merkeze alan faaliyetlerin yayılmasına taban hazırladı. Bu model kapsamında bilhassa kamunun dikkatini çekecek rastgele bir bahis hakkında tanıtım faaliyetlerine yer verilirken, son maksat ise basında yer bulmak olarak görülmektedir.” dedi.
Tek taraflı irtibat sürecine dayanıyor
Basın ajansı modelinin en değerli özelliğinin kaynaktan gaye kitleye gerçek tek taraflı bir irtibat sürecine dayanması olduğunu söz eden Uğurlu, “Bu noktada iletinin doğruluğu, muteber olması üzere konular art planda kalırken, tek taraflılık ve yarı gerçekler basın ajansı modelinde kullanılıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde bu periyot içerisinde birçok basın casusu, kahramanlar yaratarak onları tanınan hale getirip kamuoyunun ilgi ve dayanağını toplamak ismine gerçekleri çarpıtmaktan kaçınmadı.” diye konuştu.
1920’de kamuoyu bilgilendirme modeli ortaya çıktı
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, gerek iş dünyası gerekse siyasal irtibat kampanyaları dahilinde gerçekleştirilen manipülasyon teknikleri ile magazin yahut haber pahası taşımayan içerikleri amaç kitlelerle paylaşan bir yaklaşımın karar sürdüğünü söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Basın ajansı modelinden sonra ‘kamuoyu bilgilendirme modeli’, 1920 yılında ortaya çıkmış ve iki istikametli simetrik modelin uygulanışına kadar gündemde olmuştur. Ivy Lee ortaya atmış olduğu Prensipler Bildirisinde bu modelin maksadını açıkça söz ediyor ve halkla alakalar mesleğinin gelişimi açısından da hayli değerli bir atak olarak nitelendiriyor. Buna nazaran yapılan halkla alakalar çalışmalarında gerçek ve eksiksiz bilgi sunma maksadıyla yola çıkılıyor. Böylelikle maksat kitlenin zihnini meşgul edebilecek temelsiz bilgiler engellenmiş oluyor. Bunun en kıymetli destek noktası da kurumun imajının maksat kitlenin zihninde olumlu olmasına imkan sağlamasıdır. İki taraflı asimetrik model ise karşılıklı lakin istikrarsız bir irtibata dayanıyor ve ikna sürecini merkeze almasından ötürü gerçek halkla bağlantılar çalışmalarının temelini oluşturuyor.”
En değerli dinamik geri bildirim
İki taraflı asimetrik modelin temsilcisi olan E. Bernays’in bu modelle birlikte halkla bağlar faaliyetleriyle amaçlanan tavır ve davranış değişikliğinin oluşturulması için birçok aktiflik gerçekleştirdiğini söz eden Uğurlu, “Bu model içerisindeki en kıymetli dinamik, maksat kitleden alınacak geri bildirim olarak görülüyor. Fakat alınan geri bildirim, yalnızca ikna hedefiyle kullanılıyor. Dört halkla bağlar modelinin sonuncusu ‘iki taraflı simetrik model’dir. Bu modelin en değerli özelliği kurumlar ve amaç kitleleri ortasındaki ortak noktaların keşfedilmesi, ortaya çıkartılması, gerekli bildirimlerin alınmasıyla bunların kurum siyasetlerine ve tahlil stratejilerine yansıtılmasıdır.” dedi.
İletişim dinamikleri kıymetli ipuçları veriyor
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, ‘Bugünkü halkla münasebetler uygulamaları, kurumların gaye kitleleriyle kurmuş oldukları bağlantıda onların muhtaçlık ve beklentilerinin fark edilmesi, kıymetlendirilmesi ve uygulamaya geçilmesini odak noktasına alıyor.’ dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Halkla münasebetler alanının ülkülerini kapsayan toplumsal sorumluluk, etik, sürdürebilirlik, gönüllülük üzere kavramların ehemmiyetinin artması da kurumların amaç kitleleriyle kurdukları bağlantının temelini oluşturuyor. Bir toplumdaki iletişim dinamikleri, kamuoyu süreçlerinin yönü ve içeriği hakkında birinci önemli ipucunu verir. Bu iletişim dinamiklerinin bilinmesi, halkla ilişkiler programlarının planlanması, maksat kitle olarak kamu tahlilleri ve ilgili medya tekniklerin saptanması açısından da son derece önemlidir. Halkla ilişkiler, tüm iç ve dış maksat kitle ile müspet ilişkiler geliştirme ve örgütsel amaçlarla toplumsal beklentiler ortasında tutarlılık kurma emeliyle iletişim faaliyetlerinde bulunmaktır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
