Evony, Konda Araştırma&Danışmanlık tarafından hazırlanan, Türkiye’de pandemi ile geçen iki yılın mercek altına alındığı, “Değişen Hayat; Pandemi ve Türkiye 2020-2022” araştırma raporuna imza attı. Bugüne kadar hazırlanmış en kapsamlı rapora nazaran toplum, tedbirlerle kademeli olağanlaşma başlasa da salgının bitmediği; aralık ve maske alışkanlıklarına bilinmeyen bir müddet daha devam edeceği kanısında. Toplumun geneli kaygının vakitle azaldığı ve hem şahsî hayatlarında hem de toplum olarak virüsle yaşamaya alıştıklarına dair fikirlerini beyan ediyorlar.
Hayat Kimya’nın şahsî sıhhat markası Evony, Türkiye’nin birinci ve en kapsamlı pandemi araştırması olan “Değişen Hayat; Pandemi ve Türkiye 2020-2022” raporunu 10 Mart Perşembe günü Hayat Kimya Küresel Pazarlama Yöneticisi Gülhan Eğilmez, Konda Genel Müdürü Bekir Ağırdır ve Prof. Dr. Veysel Bozkurt’un iştirakiyle Açelya Akkoyun moderatörlüğünde gerçekleşen online basın toplantısı ile açıkladı.
Tam iki yıldır yaşama taraf veren Covid-19 salgınına toplumun bakışını, maske kullanımına dair fikirlerini, aşıya dair görüşlerini ve süreçte etkilenen ekonomileri ve ruh hallerini anlamaya yönelik Konda Araştırma&Danışmanlık Şirketi tarafından yürütülen araştırma, bir dizi derinlemesine görüşme ile de desteklenen yapısıyla halkın gözünden Türkiye’de pandeminin dünü, bugünü ve yarınına dair çarpıcı bir tablo çiziyor.
Konda Araştırma&Danışmanlık Şirketi tarafından hazırlanan raporda 22 farklı saha çalışmasının dataları kullanıldı. Ve araştırmaların her biri, Türkiye yetişkin nüfusunu temsil eden bir örneklem vasıtasıyla belirlenen mahalle ve köylerde 3600 kişi ile hanelerinde yüz yüze görüşülerek gerçekleştirildi. Niceliksel dataları niteliksel bilgilerle desteklemek ve pandemi periyodu insanların tecrübelerini daha kapsamlı anlayabilmek gayesiyle ‘Pandemi Periyodu Değişen Zihin Haritaları’ çalışması yapıldı. Ayrıyeten Şubat 2022’de de 26 farklı profilden vatandaşla derin görüşmeler yapılarak topluma dair sayısal bulgular kişisel telaffuzlarla desteklendi.
İki yıllık büyük dönüşümün hayatımızdaki tezahürünü ortaya koyan bu raporun toplumsal literatüre geçecek nitelikte bir çalışma olduğunun altını çizen Hayat Kimya Küresel Pazarlama Yöneticisi Gülhan Eğilmez; “Pandemide tüketicilere emniyetli yol arkadaşı olan Evony olarak bir belirsizlik süreci olan Covid-19 devrinde insanı anlamanın ve gereksinimlerine anında karşılık vermenin hayati bir kıymet taşıdığına tanıklık ettik. Geçirdiğimiz bu süreçte sıhhate bakışımızdan günlük alışkanlıklarımıza, ekonomik şartlarımızdan, etrafa bakışımıza, psikolojimize ve iş hayatlarımıza kadar pek çok alanda süratli, vakit zaman sancılı birçok büyük dönüşüm yaşadık. Konda Araştırma&Danışmanlık Şirketi ile gerçekleştirdiğimiz Türkiye’nin pandemi periyoduna ilişkin birinci ve kapsamı itibariyle tek raporu olan “Değişen Hayat; Pandemi ve Türkiye 2020-2022 araştırması ile hayatımızın bu emsalsiz ve kritik devrine ayna tutan bilgileri geleceğe hizmet etmek üzere tüm kamuoyuna sunalım istedik. Ve öğrencilerden sıhhat çalışanlarına, toplum bilimcilere kadar tüm kamuoyuna referans olacak bu çalışmayı hayata geçirdik. Bu dönüşümü bilgilerle resmetmemize takviye olan Bekir Ağırdır ve Prof Dr. Veysel Bozkurt’a teşekkürlerimi sunuyorum.” dedi.
Pandeminin dünü, bugünü ve yarını üzerine Türkiye’de gerçekleştiren en kapsamlı araştırmaya imza atan Konda Araştırma&Danışmanlık Şirketi Genel Müdürü Bekir Ağırdır da 11 Mart öncesinde gerçekleştiren toplantıda pandeminin öğrettiklerine değindi: “Değişen Hayat: Pandemi ve Türkiye 2020-2022 raporunu, hem Konda Araştırma&Danışmanlık şirketinin tertipli olarak yaptığı Konda Barometresi hem de Evony’e özel olarak şubat ayında gerçekleştirilen derinlemesine görüşmelerle oluşturduk. Yani oluşturan bu rapor, iki yıllık geniş bir araştırma verisi üzerine zihin haritalarımızda neler değişti üzere değerli bilgilerle harmanlanmış, pandeminin hayatlarımızı nasıl etkilediğine dair Türkiye’deki en kapsamlı araştırmaya ilişkin. Raporun sonuçları da doğrultusunda pandeminin öğrettiği birçok şey olduğu kesinlikle. Bunlardan birincisi ve tahminen de en değerlisi global sorunlara karşı global tahlil üretecek kurumlara gereksinimimiz olduğu.. Ayrıyeten insanlık olarak bilgiye ve inanca çok muhtaçlık duyuyoruz. Bununla birlikte hepimiz hayatımıza ihtimam göstermeyi öğrendik. Birebir vakitte da empati kurmayı ve dayanışmayı da öğrendik. Sıhhat konusundaki duyarlılığımız artı. Ve bir başka değerli öğreti de güvenlik denen şeyin yalnızca askeri bir şey olmadığını yaşayarak gördük. Toplumsal sıhhat güvenliğinin kıymetini kavradık.”
Güvenilir kurumların yaptığı nitelikli araştırmaların toplumun başındaki belirsizliğin azaltılmasına katkı sağladığını belirten Prof. Dr. Veysel Bozkurt; “İnsanlığın yeni bir virüs ile karşı karşıya kalmasıyla ontolojik güvenlik duygusu derinden sarsıldı. Vefat, virüs kapma ve sevdiklerini kaybetme korkusu arttı. Belirsizlik, insanları güç ve öngörülebilirlik arayışına sevk etti. Başlangıçta bilim insanları dahil kimsenin elinde kâfi bilgi olmadığından eksik datayla çelişkili yorumlar yapıldı. “Hakikat-sonrası çağ” olarak tabir edilen bir periyotta infodemi (kirli haber), dünyanın en değerli sıkıntılarından birisi oldu. Pandemi öncesinde artış trendinde olan komplo teorileri, pandemiyle birlikte hiç görülmediği ölçüde arttı. Toplumun üçte ikisinden fazlası bilime, aşılara güvenen makul insanlardan oluşmaktadır. Bu kitle maske, uzaklık ve hijyen üzere tedbirlere başından itibaren dayanak oldu. Hala da tedbirlerini almaya devam etmektedir. Fakat toplumda itimat duygusu sarsılmış, infodeminin tesirinde bulunan bir kitle de var. Toplumda bu meçhullüğü yıkmanın en kıymetli kriteri ise emniyetli kurumlardan şeffaf bilgi akışının devam etmesidir.” dedi.
Önlemler tam gaz devam ediyor
Araştırmada ortaya çıkan en kıymetli bilgilerden biri, son devirde esnetilen önlemlere karşın insanların virüse karşı tedbir almaktan vazgeçmedikleri. Maske kullanmaya ve ellerini sıklıkla yıkamaya devam eden, mecbur kalmadıkça dışarı çıkmayan ve toplu taşıma kullanmayanların oranı yüzde 88’i bulurken hiçbir tedbir almıyorum diyenlerin oranı ise yalnızca yüzde 12’de kalıyor.
Aralık ‘21 datalarına nazaran toplum, koronavirüsün hâlâ tehlikeli olduğunda hemfikir. Yüzde 48’i Covid-19’a yakalanma riskinin hâlâ çok yüksek olduğunu tabir ederken, yüzde 19’u riskli bulduğunu söylüyor. Toplumun sırf yüzde 5’i tehlikenin geçtiği görüşünde. Beşerler hâlâ tokalaşmaktan, sarılmaktan çekiniyor.
Hastalık bitene kadar maskeye muhtacız: “Maskesiz girmem!”
“Değişen Hayat; Pandemi ve Türkiye 2020-2022”araştırması dataları ve derin birebir görüşmeler, salgın müddetince toplum genelinin maske kullanma eğilimini neredeyse hiç terk etmediğini gösteriyor. Bu süreç boyunca toplumun yüzde 95’inden fazlası koronavirüsten korunmak için maske kullandı. Pazar ve marketlerde maske takma zorunluluğunu ise araştırmaya katılanların yüzde 99’u onaylıyor.
Geçtiğimiz yaz aylarından bu yana ise maske kullanımı, toplumun genel olarak salgın şartlarında rahatlama evresine geçişinin bir modülü haline geldi. Ekim ayındaki ölçüm kendisi koronavirüse yakalanan bireylerin daha çok maske kullandıklarını gösteriyor, şubat ayına gelindiğinde ise her iki durumda da benzeri oranda maske kullanıldığı görülüyor.
İnsanların maske konusundaki tavırları genel olarak hassas. Zira aşıyla ilgili bilgi kirliliğinden ötürü aşıya temkinli yaklaşanlar da maskenin koruyuculuğuna güveniyor. Aşıya karşın maske takılması gerektiği algısı, zihinlere yerleşmiş durumda. Toplum, maske kullanımını artık mecburî bir alışkanlık olarak görüyor.
Salgın boyunca sokakla daha çok teması olanların daha çok maske kullanma eğiliminde olduğu görülüyor. Bununla birlikte tekrar de maske kullanımı en süratli düşen yaş kümesi 15-17 yaş kümesi oldu. Öteki yaş kümeleri neredeyse tıpkı oranda maske kullanıyor.
Öte yandan maske, test, karantina, HES kodu üzere hususlardaki yeni kararların açıklandığı 2 Mart’tan bugüne kadar maske satışlarının yalnızca yüzde 20 oranında azaldığı görülüyor.
Toplumun yüzde 57’si virüsle tanıştı
Toplum genelinde ailesinde, yakın yahut uzak bir akrabasında koronavirüsten hastalanan kişi oranı giderek artan bir eğilim sergiledi. Bugün, toplumun yüzde 57’si ailesinde, yakınında koronavirüsten hastalanan en az birisinin olduğunu söylüyor.
Ayrıca konutunda koronavirüs hadisesi görülen kişi sayısının en çok tam kapanma periyodu öncesi olan Mart-Mayıs 2021 ortası ile Ekim 2021 sonrasında arttığı görülüyor. Bugün her 2 şahıstan 1’i konutunda koronavirüsten hastalanan en az birinin olduğunu söylüyor.
Toplumun yüzde 70’i “şansa” Covid-19’a yakalanmadığını söylüyor!
Aralık ‘21 bilgilerine nazaran toplumun yüzde 70’i Covid-19’a yakalanmadığını söylüyor. Derin görüşmeler de bu bilgiyi destekliyor. Hastalığa bugüne dek yakalanmamayı aldığı tedbirlerle açıklayanlar olduğu kadar talihle, yazgıyla açıklayanlar da var.
Kadınlar erkeklerden daha temkinli
Salgın mühletince bayanlar, erkeklere nazaran salgın öncesinde olduğundan daha az sokağa çıkma eğiliminde oldu. Toplumun her rahatlama evresine geçtiği periyotta erkekler daha çok sokağa çıkmaya başladı. Salgın mühletince bayanlar, erkeklere nazaran koronavirüse karşı daha temkinli davrandılar. Hala bayanların yüzde 36’sı, erkeklerin yüzde 23’ü gerekmedikçe sokağa çıkmadığını söylüyor.
Gençler ise her vakit daha çok sokağa çıkma eğiliminde oldular. 15-17 yaş kümesinde yer alanlar, kendileri özelinde uygulanan sokağa çıkma yasağının kaldırılmasından sonra daha süratli rahatlama ve olağanlaşma eğilimi gösterdi.
Bununla birlikte koronavirüs tedbirlerinin de tesiriyle gerekmedikçe sokağa çıkmayanlar en çok 65 yaş ve üzerindekiler oldu. Hala 65 yaş ve üzerindekilerin yüzde 45’i gerekmedikçe sokağa çıkmıyor.
Aşılama oranları yükseliyor
2020’nin sonunda koronavirüs aşısına yönelik isteyen kişinin aşı yaptırabilmesi, aşının mecburî olmaması istikametindeydi. Her 100 bireyden 27’si aşının zarurî tutulması gerektiğini düşünüyordu. Aşı yaptırma fikrine sıcak bakanların artmasıyla birlikte, vakti geldiğinde aşısını yaptıranların oranı da yükseldi. Kendi isteğiyle aşı olanlar olduğu kadar; HES kodu zorunluluğuyla birlikte maçları izleyebilmek, alışveriş merkezlerine girebilmek için aşı olanlar da oldu. Görüşmelerde ülkelere inanç bağlamında bir transfer olarak “Sadece Türk aşısı olurum” diyenlerin oranı da hayli yüksek. Her 5 bireyden 2’si seçme talihi olması durumunda Türkiye’de geliştirilen aşıyı yaptırmayı tercih etmiş, her 4 bireyden 1’i de Almanya’da geliştirilen aşıyı tercih edeceğini belirtmişti.
Eylül 2021’deki bilgilere nazaran toplumun yüzde 66’sı sırası gelen tüm aşılarını olduğunu ve gerektiğinde başkalarını de olacağını söyledi. Aşılamanın başladığı devirde aşı yaptıranlar da yaptırmayanlar da emsal oranlarda maske kullanmaya devam etti. Eylül 2021’den bu yana ise aşı yaptıranlarda maske kullanma eğilimi aşı yaptırmayanlara nazaran daha yüksek seyrediyor.
Ayrıca koronavirüs aşısı yaptıranların koronavirüse karşı daha çok tedbir alma davranışı, el dezenfektanı ve gibisi sıvıların kullanımında da görülüyor. Son aylardaki düşme eğilimine rağmen, aşı yaptıranların yarısından fazlası, aşı yaptırmayanların da beşte ikisinden fazlası el dezenfektanı kullanıyor.
En süratli olağanlaşma toplu taşımada
Toplumun bir gereklilik sonucu kademeli olarak en süratli olağanlaştırdığı koronavirüs tedbiri toplu taşıma kullanımı oldu. Ocak 2022’ye kadar erkekler daha çok toplu taşıma kullanma eğilimine sahipken, Şubat 2022’de bayan ve erkeklerin toplu taşıma kullanım oranları eşitlendi. Koronavirüs tedbiri olarak toplu taşıma kullanmadığını söyleyenler, ikinci yıla girildiğinde bayanlar ve erkeklerde yüzde 17 oranında eşitledi. Fakat hala 49 yaş ve üzerindeki her 5 bireyden 1’i toplu taşıma kullanmaktan kaçınıyor.
Salgın sonrası olağana dönüş algısı
Salgın sonrası olağana dönüş konusunda beşerler hemfikir olsa da hepsinin buna biçtiği vakit dilimi farklı. Bir yıl içerisinde diyen de iki-üç yıl içerisinde olağan ömürlerimize dönebiliriz, diyen de var.
Bununla birlikte global salgınların gelip süreksiz olmadığı ve artık daima bu minvalde salgınlar yaşayacağımızı düşünenler de “hayat zati olağan akıyor” diyenler de mevcut.
Koronovirüsün etkilediklerinden biri de beslenme alışkanlıkları. Beşerler artık beslenmelerine daha çok dikkat ediyorlar ve destek besinler, ek besinlerden daha fazla yararlanıyorlar. Bitkisel yüklü beslenme, çeşitli vitamin ve yağların kullanımı, bilhassa çocuklu bayanların gündemine ve bütçesine girmiş durumda.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
