Avrupa Birliği kurularak İkinci Dünya Savaşı’nın acıları unutturulmak istense de Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmek üzere savaş açması travmaları canlandırdı. Avrupa Birliği’nin tarihinde birinci kere savaştaki bir ülkeye silah yardımı yaptığına dikkat çeken uzmanlar, gelecekte AB’de çok önemli değişimler olacağını söylüyor.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Siyaset Bilimi ve Milletlerarası Alakalar Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, Rusya ile sıcak savaş içerisinde olan Ukrayna’nın AB üyeliği süreci hakkında değerlendirmelerde bulundu.
Rusya’nın işgali travmaları canlandırdı
Avrupa Birliği’nin aslında barışı tesis etmek için kurulduğunu belirten Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “Avrupa Birliği, İkinci Dünya Savaşı’nda yaşanmış bütün acıları unutturmak, travmaların üstesinden gelmek için kuruldu. Bir barış iklimi yaratıldı lakin Rusya’nın işgali ile travmalar tekrar canlandı. Bunun sonucunda de ‘Acaba savaş tekrardan Avrupa’da yaşanır mı?” diye sorulan sorularla bir endişe ilkimi oluştu.” dedi.
Ukrayna AB üyesi olabilir mi?
Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, Avrupa Birliği’nin çok hantal bir bürokratik yapıya sahip olduğunu hatırlattı ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Hemen iki üç gün içerisinde değil lakin bu çatışmalar durduktan sonra Ukrayna’ya AB üyelik perspektifi birinci kere sunulabilir. Çatışmaların durduğu noktadan sonra ise AB adaylık statüsü verilebilir. Bu noktadan sonra iki seçenek düşünülebilir. Birinci seçenek, Türkiye’nin de sürdürdüğü ‘açık uçlu’ müzakere süreci biçimi Ukrayna ile de başlatılıp uzun yıllar sürdürülebilir. İkinci seçenek ise, Fransa ve Almanya’nın merkezde olduğu, iç içe geçmiş halkalar üzere esnek entegrasyon modelleri çerçevesinde Ukrayna’nın daha dış halkalarda konumlandırılarak daha az yetkilere sahip olduğu, birtakım siyasetlerin içerisinde olup kimilerinde olmadığı yeni bir Avrupa Birliği modeli sunulabilir. Bu da bir ihtimal olarak düşünülebilir.”
Ukrayna halkının büyük bir kısmı Rusya tesirini istemiyor
Ukrayna’nın Avrupa ile Rusya ortasında sıkışıp kalan bir ülke olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “Ukrayna’yı tampon bir ülke olarak da nitelendirebiliriz. Ukraya’nın özellikle eski Galiçya bölgesi olan batı bölümünün tarihi, kültürel ve mimari yapısıyla büsbütün Avrupa’nın bir modülü olduğunu söyleyebiliriz. Konuşulan lisan Ukraynaca. Ayrıyeten batı bölümünde Katolik Kilise’nin tesiri altında olan Uniate Kilisesi’nin hakim olduğunu görüyoruz. Ülkenin doğu bölümünde ise Ortodoks Kiliseleri hakimdir. SSCB’nin yıkılmasından itibaren AB’nin Ukrayna’ya Avrupa’nın kimlik norm, anlayış ve bedellerinin aktarılmasına çalıştığını görüyoruz. 2004 Turuncu ihtilalinde halkın bilhassa Batı kesiti sokaklara döküldü. ‘Biz Avrupa Birliği’nin kesimi olmak istiyoruz’ bildirisini verdiler. 2013-2014’te Meydan ihtilalinde yeniden birebir biçimde ‘Ortaklık Muahedesinin imzalanmasını istiyoruz, Rusya’nın tesirini istemiyoruz’ diyerek halk sokağa dökülmüştü. Biz Ukrayna’nın batısının uzun vakittir Avrupalılaştığını, doğusunda ise Ruslaştırma tesirinin hala devam ettiğini görüyoruz. Burada bir kimlik çatışması kelam konusu.” tabirlerini kullandı.
Avrupa Birliği’nin perspektifi Ukrayna’yı tatmin etmedi
Ukrayna’nın Avrupa Birliği’ne uzun vakittir girmek istediğini belirten Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “Ancak Avrupa Birliği bu perspektifi hiç vermedi. Avrupa Komşuluk Siyaseti ile 2004’ten itibaren iş birliğinin güçlendirilmesi perspektifini sundular. Fakat bu durum Ukrayna’yı hiçbir vakit tatmin etmedi ve tam bir hayal kırıklığı yarattı. Zira onlar nitekim üye olmak istiyorlardı. Avrupa Birliği’nin de burada tahminen yanılgıları var. AB’nin Ukrayna’ya çok daha farklı siyasetler ile yaklaşması gerekirdi diye düşünüyorum.” dedi.
Avrupa Birliği birinci kere bir ülkeye silah yardımı yapıyor
Şu anda Avrupa Birliği’nin tarihinde birinci defa savaştaki bir ülkeye silah yardımı yaptığına dikkat çeken Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “Bu çok değerli bir nokta. AB’nin kendi ordusu yok ve NATO şemsiyesi altında güvenliklerini sağlıyorlar. Ortak dış güvenlik siyasetini çok vakittir geliştirmeye çalışıyor fakat önemli bir ordu kurma etabına gelemedi. O yüzden savaş devirlerinde devletler ortasında dış ve güvenlik siyasetleri bağlamında farklı fikirler olabiliyor. AB üyeliği Ukrayna’yı güvenlik manasında NATO üyesi olmadan yüzde yüz koruyacak bir şey midir? Bu da tartışılacak bir bahis. Avrupa Birliği’nin üyesi olursa tabiki Rusya için bu kıymetli bir pskilojik kırılma noktası yaratacaktır. Fakat Ukrayna’da Donetks ve Luhansk bağımsızlığını ilan etmişken, muhtemelen bu savaşın sonunda Rusya öteki kentleri de işgal edip bağımsızlığını tanıyacakken ve yeniden muhtemelen Ukrayna’daki idare de Rus yanlısı bir idare ile değişecekken Ukrayna’nın AB’ye nasıl ve ne halde entegre olabileceği de bir muamma.” diye konuştu.
Avrupa Birliği’nde önemli dönüşümler olacak
Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, savaşın travmaları canlandırdığını söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Rusya, İsveç ve Finlandiya’yı da tehdit etti. ‘NATO’ya girerseniz bir dahaki maksadımız sizsiniz.’ dediler. Avrupa’nın Rusya’dan güvenlik konusunda çekinceleri var zira kendi orduları yok. Bunun önüne geçmek istiyorlar.
Bildiğiniz üzere Brexit sonrası İngiltere’nin çıkışı ile birlikte ‘acaba Avrupa Birliği’nin geleceği ne olacak?’ diye tartışılıyordu.Türkiye’nin müzakerelere başlaması, 2008 Avro krizi, 2010 sonrası Arap Baharı, Suriye savaşı ve mülteci krizi üzere bahislerden ötürü Avrupa Birliği çok önemli krizlerle karşı karşıya kaldı. Geleceği çok tartışılır bir hale geldi. Covid sonrası bir de Ukrayna savaşı başladı. Bundan sonra mutlaka Avrupa’da çok önemli dönüşümler olacağını göreceğiz. Tahminen de güvenlik siyasetini geliştirmeye çalışacaklar. AB şayet esnek entegrasyon modellerini uygulamaya koyarsa ve bu bağlamda Ukrayna ile üyelik durumunu görüşürse, Türkiye’ye de o biçimde bir üyelik perspektifi sunulabilir. Türkiye bundan ne derece şad olur bilinmez lakin bundan sonra yeni bir Avrupa Birliği göreceğiz.”
Ukrayna’nın AB’ye iştirak süreci uzayabilir
Doç. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, Volodimir Zelenski’nin Avrupa Birliği yanlısı bir önder olduğunu tabir etti ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ama halka ya da iç durumuna bakarsak hala ayrımcılar var, çatışmalar ve bağımsızlığını ilan etmiş bölgeler var. Avrupa Birliği’ne girmeyi Ukrayna’nın batısı ve idare çok önemli bir biçimde istiyor lakin ülkenin iç durumuna bakarsak durumun biraz daha karışık olduğunu söylemek mümkün. Türkler olarak AB müzakere sürecinin nasıl çetrefilli olduğunu galiba en güzel biz biliyoruz. Zira 35 tane müzakere faslı var. Müzakerelere başlamadan evvel ülkeye ‘adaylık statüsü’nün verilmesi gerekiyor. Bunun için Kopenhag Kriterlerinin de ülke tarafından karşılanıyor olması gerekli. Müzakereye başlanması için de bir oy birliği prosedürü var. 27 tane ülkenin evet demesi gerekiyor. Müzakerelere başlansa bile her bir fasılın açılması ve de kapanması da yeniden oy birliği ile oluyor. Türkiye’nin müzakerelerinde olduğu üzere birtakım fasıllar birtakım ülkeler tarafından veto da edilebiliyor. 35 tane fasılın tamamlanması epeyce uzun bir süreç. Münasebetiyle şu an ki Avrupa Birliği’nin mutabakatlarına nazaran bu süreç çok uzayabilir ve yıllar sürebilir. Elimizdeki bilgiler bunu gösteriyor. Fakat AB daha evvel de değindiğim üzere değişimlere açık bir yapı.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
