Moderatör taraf tutmadan hem uzlaştırır hem tartıştırır
İnsanların yaşadıkları her çağda öyküleri çok sevdiklerini kaydeden uzmanlar, televizyonun çağımızın çağdaş kıssa anlatıcısı olduğunu söyledi. Gerçek hayatlardan kesitler sunulan realite programlarının büyük ilgi görmesinin de bundan kaynaklandığını belirten uzmanlar, moderatörün vazifesinin ilgiyi canlı tutmak olduğunu tabir etti. Uzmanlar, futbol maçındaki hakem üzere taraf tutmayan ancak kimi vakit tarafları uzlaştıran kimi vakit da tartıştıran moderatörün, hem program dinamiklerini gözetmek hem de olaylara objektif bakış açısıyla yaklaşıldığını göstermek durumunda olduğunu vurguladı.
Üsküdar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Radyo Televizyon Sinema Kısım Lideri Doç. Dr. Esennur Sirer, televizyon yayıncılığında değerli bir rolü olan realite programlar ile bu programların moderatörleri, vazifeleri ve tesirlerine ait değerlendirmede bulundu.
Televizyon yayıncılığı toplumu yönlendirmektedir
Geleneksel kitle irtibat aracı televizyonun, hem teknik hem de kültürel bir aygıt olarak uzunca bir müddettir hayatımızda olduğunu belirten Doç. Dr. Esennur Sirer, “Bu müddet içerisinde bilgilendirme ve eğlendirme fonksiyonunun yanında toplumsal yapının da düzenleyiciliğini üstlenmiş durumdadır. Son yıllarda toplumsal medyanın yaygınlığı ve artan kullanım oranları gündeme gelse de esaslı bir geçmişe ve geniş bir izlerkitleye sahip televizyon yayıncılığı toplumu yönlendirmede hâlâ başat rol üstlenmektedir.”dedi.
Televizyon ekranında yer alan bireylerin toplum tarafından tanınmakta ve şöhrete kolaylıkla ulaştığını kaydeden Doç. Dr. Esennur Sirer, “Televizyon ünlüsü olan bu bireyler şöhretlerini kullanarak toplumsal medyada da bilinirlik sağlamaktadır. Takipçi sayısının değerli bir gösterge olduğu toplumsal medya uygulamalarında reklam ve pazarlama faaliyetleri tanınmış şahıslar tarafından yürütülmektedir. Bu durumda bireyler tanınır ve bilinir olmak için medya mecralarını aracı olarak kullanmaktadır.”dedi.
Realite programlar büyük ilgi görüyor
Son yıllarda realite programlar aracılığıyla ünsüz ünlülerin de televizyon programlarında yer aldıklarını tabir eden Doç. Dr. Esennur Sirer, “İzlenirliğe katkı sağladıkları gerekçesiyle realite programların yayın akışı içerisinde daha fazla mühlet alarak öne çıktığı gözlenmektedir. Amerika’da 1980’li yıllarda başlayan realite program çeşidi gerçek ömür hikayelerinden yola çıkılarak hazırlanan hibrit bir program cinsidir. Yani farklı program çeşitlerinin birleşmesinden oluşmaktadır. Bu tıp programların maksadı daha fazla bireye seslenebilmek, amaç kitleyi genişletmektir.” halinde konuştu.
Televizyon çağımızın çağdaş öykü anlatıcısıdır
Realite programlarda aşikâr bir televizyon metni olmadığını söz eden Doç. Dr. Esennur Sirer, “Bu programlarda yer alan şahıslar, gündelik hayatın öznesi olan mahalleden ya da yakın etrafımızdan tanıdığımız şahıslardır. Yani daha evvelden tanıdık bilinen ünlü şahıslar değildir. Öyleyse bu çeşit programlar niçin ilgi çekmektedir? Televizyon izleyicisinin büyük beklentileri yoktur. Meskeninde eğlenmek ve hoşça vakit geçirmek maksadıyla ekrana bakar. Beşerler yaşadıkları her çağda kıssaları çok sevmişler, anlatılan hikayeleri dinlemişlerdir. Televizyon çağımızın çağdaş öykü anlatıcısıdır. Toplumu eğlendirmek, bilgilendirmek bazen de eğitmek üzere fonksiyonlar üstlenen televizyon bu misyonunu ürettiği mitler üzerinden gerçekleştirmektedir. Bu ekrandan anlatılan ferdî hayat kıssaları ile bireylerin toplumsal hayatı anlamasına ve kendini konumlandırmasına kılavuzluk yapılmaktadır.” dedi.
Gündelik hayat pratikleri bu programlarda öğreniliyor
Bireylerin televizyon aracılığıyla izledikleri şahısların ömür hikayeleri ile kendi hayatları ortasında özdeşlik kurduklarına dikkat çeken Doç. Dr. Esennur Sirer, “Çünkü realite programlarda yer alan ünsüz ünlülerin hayat kıssaları tanıdık bildik tiptendir. Bu programlarda gördüğü insan öykülerinin çekiciliğine kendini kaptıran bireyler konutunda olmanın verdiği itimatla kendilerini memnun hisseder. Gündelik hayat ve bu hayatta yaşanan öyküler üzerinden gündelik hayat pratiklerini öğrenirler.”dedi.
Toplumun bedel yargıları tekrar üretilir
Realite programların bir manada toplumsal dönüşümlerin bireyler üzerindeki pratiklerinin göstergesi olduğunu söz eden Doç. Dr. Esennur Sirer, “Evimizin kapısını kapadıktan sonra etrafımızda neler olup bittiğine dair gündelik hayat bilgisinin deneyimlendiği bir mecradır. Bu çeşit programlarda yer alan gerçek bireyler ve hayat öyküleri aracılığıyla yaşanılan toplumun paha yargıları tekrar üretilir ve yasallaştırılır.” dedi.
Moderatörün misyonu, ilgiyi canlı tutmaktır
Dramatize edilerek program formatına dönüştürülen hayat kıssalarının toplumda büyük bir karşılık bularak reytinglerde üst sıralara yerleştiğini belirten Doç. Dr. Esennur Sirer, “Bu tıp programlarda ilgiyi canlı tutmak moderatörün vazifesidir. Futbol maçındaki hakem üzere taraf tutmayan lakin kimi vakit tarafları uzlaştıran kimi vakitte tartıştıran moderatör hem program dinamiklerini gözetmek hem de olaylara objektif bakış açısıyla yaklaşıldığını göstermek durumundadır.” dedi.
“Realite programlarda merak edilen sunucu ya da moderatörün kendi görüşleri değildir” diyen Doç. Dr. Esennur Sirer, “Bu şahıslar programdan evvel belirlenmiş akışa uyup moderasyon yani yöneticilik yapmak durumundadır. Ne kadar doğaçlama olursa olsun her programın bir izleği, akışı vardır. Zira yayıncılık profesyonel bir iştir ve bilhassa canlı yayınlar yanılgı kabul edilmez. Bu nedenle programda bir kurum ya da yayıncı kuruluş ismine misyon üstlenildiğini şuuruyla hareket edilmelidir.”dedi.
Moderatör eşit kelam hakkı vermelidir
Doç. Dr. Esennur Sirer, programları modere eden şahısların yapması gerekenlere de değinerek kelamlarını şöyle tamamladı:
“Programda şahıslara müzakere alanı tanımak, konuşmak isteyen bireylere eşit kelam hakkı vermek, niyet ve hareketlerinden ötürü kimseyi yargılamamak moderasyon için çok kıymetlidir. Televizyon izleyicisi olaylara ve şahıslara tarafsız yaklaşıldığını görmeyi bekler. Sunucu ya da moderatör program sırasında istenmeyen bir durum gerçekleştiğinde hâkim değil, hakem olduğunu, mahkemede değil, televizyon programında olduğunu unutmamalıdır. Realite programlarda tarafsızlığı ve toplumsal uzlaşıyı temsil etmek üzere avukat, psikolog, toplumsal hizmet uzmanı üzere bireylerin hakemliğine başvurulan meslek kümeleri da yer almaktadır. Böylelikle izleyicinin programa olan inancı perçinlenmektedir. Milyonlarca kişinin izlediği programlarda itimadı, öngörüyü ve müsamahayı elden bırakmamak değerlidir.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
