Anadolu Aydınlanması’nda ve eğitim tarihimizde eşsiz bir yere sahip olan Köy Enstitüleri’nin kuruluş yasasının kabul edildiği 17 Nisan 1940 tarihinin üzerinden 82 yıl geçti. Faaliyette bulunduğu 14 yıl boyunca Köy Enstitüleri’nde binlerce kırsal kökenli genç eğitim görmüştür. Enstitüler’den mezun olan bu gençler; yurtsever aydınlar olarak ve eğitimci, sağlıkçı, sanatçı ve gibisi mesleksel kimlikleriyle ülkemizin gelişmesine ve kalkınmasına çok büyük katkılar vermişlerdir.
Genç Cumhuriyetin ele aldığı mevzuların başında eğitim ve bilhassa kırsalda yaşayan insanların geri kalmışlık sorunu gelmiştir. Cumhuriyetin önder ve yurtsever takımları ülkemizin gerçekleri doğrultusunda kalıcı, akılcı ve bilimsel tahliller ve kurumlar oluşturmaya çalışmıştır. O yıllarda Türkiye nüfusunun yüzde sekseni kırsal alanlarda yaşamaktadır ve okuryazarlık oranı çok düşüktür. Köylerde okul yok denecek kadar azdır. Yıllarca süren savaşların da tesiriyle köylerimiz/köylülerimiz yoksulluk ve mahrumluk içindedir. Bununla bir arada tarım gerek istihdam ve gerekse ulusal gelir bakımından çok büyük ehemmiyet taşımaktadır. Bu gerçekler ve zorunluluklar sonucunda doğan ve üstün nitelikli yaratıcı bir zihnin eseri olan Köy Enstitüleri, eşsiz bir model olarak kurgulanmış ve varlıklarını sürdürdükleri kısa vakit içinde kalıcı tesirler yaratmışlardır. Enstitüler, Cumhuriyetimizin kurucu bedellerinin anlaşılmasında ve kökleşmesinde tarihi rol oynamışlardır.
Köy Enstitüleri’nde teorik eğitim yanında yüklü olarak pratik/uygulamalı eğitimler de verilmiştir. “İş için, iş içinde eğitim” prensibiyle oluşturulan eğitim programları sayesinde Enstitü mezunları misyon yaptıkları yerlerde/köylerde tıpkı anda hem öğretmen ve aydın bir yurttaş hem de marangoz, çiftçi vb. olarak öncü ve başkan nitelikleriyle hizmet vermişlerdir. Kendi okullarını, işliklerini ve gereksinim duyulan alanları inşa ederek kullanan Enstitüler tıpkı vakitte fiilen tarım ve besin eserleri üretimi de yapmıştır.
Köy Enstitüleri’nin toplumsal, kültürel ve ekonomik hayatta yapmaya başladığı değişimler, eğitimsizlik ve geri kalmışlıktan beslenen bölümlerce süratle fark edilmiştir. Karalamalar, Enstitüler’in kapanması ile dahi son bulmamıştır. Lakin Köy Enstitüleri’nin ışığı günümüze de yansıyor ve insanlarımızı aydınlatmaya devam ediyor.
Tarım ve Besin Etiği Derneği (TARGET) olarak, “dinmeyen bir gönül yarası” olan Köy Enstitüleri’nin planlanmasında, kuruluşunda, yapılanmasında ve uygulamasında yer alan pahalı insanları derin bir hürmet ve minnetle anıyoruz.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
