Pankreas kanseri, erken devirde belirti vermeyen ve bu nedenle ileri evrede yakalandığında hayatı tehdit eden hastalıkların başında geliyor. Günümüzde uygun hadiselerde ve tecrübeli merkezlerde uygulanan Whipple ameliyatı, pankreas kanserinin tedavisinde başarılı sonuçlar sağlıyor. Pankreas başı, bu bölgeye yakın safra yolları ile onikiparmak bağırsağı tümörleri için tercih edilen Whipple ameliyatlarının akabinde yapılan kemoterapi tedavisiyle, hastaların hayat kalitesi ve mühleti artıyor. Memorial Kayseri Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü’nden Doç. Dr. Türkmen Bahadır Arıkan, Whipple ameliyatları hakkında bilgi verdi. Pankreas bedenin şeker düzeyini düzenler İnsan hayatı için çok değerli bir organ olan pankreas, midenin gerisinden dalağa yanlışsız uzanan ve baş kısmı onikiparmak bağırsağı tarafından sarılı bir yapıda bedende yerleşim göstermiştir. Orta kısım “boyun” yahut “gövde” olarak isimlendirilir ve ince uç ‘kuyruk’ halinde tanımlanır. Pankreas, mideden onikiparmak bağırsağına gelen protein, karbonhidrat ve yağların sindirimini sağlayan enzimleri üretir, onikiparmak bağırsağına boşaltır. Ayrıyeten kan şeker düzeyini denetim eden insülin hormonudur. Kansere bağlı ölümlerde 4’üncü sıradaPankreastaki denetimsiz bir büyüme ve tümör oluşumu, pankreas kanseri olarak isimlendirilir. Tümör, pankreasın %75 oranında baş, geri kalan kısmı da boyun yahut gövdesinde ortaya çıkar. Kansere bağlı hayat kaybı sıralamasında 4’üncü sırada yer alan pankreas kanserinin 2030 yılında 2’nci sıraya yükseleceği kestirim edilmektedir. ABD’de her yıl yaklaşık 57 bin bireye pankreas kanseri teşhisi konulmakta ve yaklaşık 46 bin hasta hayatını kaybetmektedir.Pankreas kanserinde uygulanan ameliyatlar:
- Pankreasın gövdesindeki ve kuyruğundaki tümörler yahut kistler için, pankreasın sol tarafını (gövde ve kuyruk) çıkarmak için yapılan cerrahiye “distal pankreatektomi” denir. Bu prosedür uygulanırken operasyonda dalak da alınabilmektedir.
- Bazı pankreas tümörlerinde pankreasın tamamını çıkarmak gerekebilir. Buna “total pankreatektomi” denir. Pankreas olmadan beşerler yaşayabilir lakin ömür uzunluğu insülin ve enzim replasmanına muhtaçlık olacaktır.
- Pankreas tümörleri yakınından geçen hayati kan damarlarını da etkileyebilir. Tümörler yakındaki kan damarlarını içeriyorsa, multidispliner kurul (onkolog, radyolog, gastroenterolog ve pankreas cerrahisinde uzmanlaşmış genel cerrah) tarafından hasta kıymetlendirilir, damar tutulum derecesine nazaran evvel cerrahi daha sonra kemoterapi seçeneği gündeme getirilebilir. Direkt cerrahi ile tutulan damarın çıkarılması ve tekrar dikilmesi prosedürü de uygulanabilir. Yaygın damar tutulumu olan hastalar cerrahi için uygun değildir ve kemoterapi tedavisi planlanır.
Whipple ameliyatı nedir?“Pankreatikoduodenektomi” olarak da bilinen Whipple ameliyatı, pankreasın başını, ince bağırsağın (duodenum) birinci kısmını, safra kesesini ve safra kanalını çıkarmak için yapılan kompleks bir operasyondur. Whipple ameliyatı;
- Pankreas, bağırsak ve safra kanalındaki tümörlerle öbür bozuklukları tedavi etmek için yapılmaktadır.
- Pankreas başı kanserini tedavi etmek için en sık başvurulan cerrahi tekniktir.
- Kanser tanısı almış hastalar için ömür kurtaran bir cerrahi sistemdir.
- Kanserin başka organlara yayılmasını (metastaz) da durdurmak için başvurulan bir tedavi seçeneğidir.
Pankreas kanseri tanısı konulmuş hastaların yaklaşık %15 ila %20’si için Whipple ameliyatı uygulanabilirken, %15 oranındaki bir hasta kümesi da kemoterapi tedavisi sonrasında cerrahi için uygun hale gelmektedir. Epey kompleks bir cerrahi olan Whipple, önemli riskleri de beraberinde getireceği için bu alanda tecrübeli cerrah ve merkezde gerçekleştirilmelidir. Whipple ameliyatı nasıl yapılır?Whipple ameliyatları 4-8 saat süren ve hangi tekniğin kullanılacağının, hasta ve tümörün durumuna nazaran karar verilen geniş kapsamlı özellikli operasyonlardır. İki halde gerçekleştirilebilir:
- Açık cerrahi: Açık yapılan ameliyat sırasında, cerrah pankreasa erişmek için karından bir kesi oluşturur. Bu, en yaygın ve en çok uygulanan yaklaşımdır.
- Laparoskopik cerrahi: Kapalı yani laparoskopik cerrahi sırasında, cerrah karından birkaç küçük kesi açar ve imgeyi ameliyathanedeki bir monitöre ileten kamera da dahil olmak üzere özel aletler yardımıyla cerrahiyi gerçekleştirilir. Cerrah, operasyonu yaparken cerrahi aletlere rehberlik etmesi için monitörü izler. Laparoskopi, bir çeşit minimal invaziv cerrahidir.
Minimal invaziv cerrahide; kan kaybı daha azdır ve komplikasyon riski de azalmaktadır. Hastanın daha kısa müddette güzelleşmesini sağlayan konforlu bir usuldür. Ameliyat müddeti uzun olmakla birlikte bazen bu prosedür minimal invaziv cerrahi ile başlayabilir, lakin komplikasyonlar yahut teknik zorluklar cerrahın operasyonu bitirmek için açık bir kesi yapmasını gerektirebilir. Whipple ameliyatı hangi durumlarda yapılır?
- Pankreas kanseri
- Pankreas kistleri
- Pankreas tümörleri
- Pankreatit
- Ampulla kanseri
- Safra kanalı kanseri
- Nöroendokrin tümörler
- Onikiparmak(Duodonum) Kanseri
- Pankreas yahut ince bağırsak travması
- Pankreas, duodenum yahut safra kanallarını içeren başka tümörler yahut bozukluklar.
Whipple ameliyatı sonrası yakın takip önemliCerrahi sonrası hastanın genel cerrahi servisinde en az bir hafta mühlet ile yatışı gereklidir. Tüm cerrahi takım ve hemşirelik çalışanı, hastanın durumunu denetim altında tutmak için enfeksiyon yahut komplikasyon belirtisi olup olmadığını izleyecektir. Diyet tolere edildiği kadar yavaş ilerleyecektir. Birden fazla hasta operasyondan çabucak sonra yürüyebilir. Kimi durumlarda, cerrahinin ve hastanın durumuna nazaran birkaç gün ağır bakım ünitesinde yatış da gerekebilir. Ağır bakım ünitesi hekimleri ve hemşireleri, komplikasyon belirtilerini izlemek için hastanın durumunu takip edecektir. Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
