Boğaziçili bilim insanı geometriyi kullanarak titreşimi yok ediyor:
Deprem dalgasını binadan geri döndürerek, tesirini yok etmek mümkün!
Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliği Kısmı Lider Yardımcısı Prof. Dr. Çetin Yılmaz, materyalleri özel geometrik hallerde işleyerek titreşimi yok edebiliyor. Bu alanda geliştirdiği prototiplerle dünya çapında dikkat çeken bilim insanı, bunun sarsıntıya güçlü yapıların inşası ile beyaz eşya ve otomotiv kesimlerinde kullanılabileceğini söylüyor.
Prof. Dr. Çetin Yılmaz piyasada kolay kolay bulunabilecek çelik, alüminyum, plastik üzere materyalleri özgün geometrilerde işleyerek çeşitli cinslerdeki titreşimi yok edebiliyor. Boğaziçi Üniversitesi’ndeki laboratuvarında geliştirdiği prototiplerle dünyadaki örneklerin çok ötesine geçmeyi başaran bilim insanı, işin sırrının kullanılan gereçte değil, tasarım ve geometride olduğunu paylaşıyor.
“YÖNTEMİMİZ DÜNYA LİTERATÜRÜNE GEÇTİ”
Titreşim yalıtımı üzerine uzun yıllardır çalışan bilim insanı geliştirdiği “atalet artırımı” tekniğinin dünya literatüründe yer bulduğunu tabir ediyor. Bilim insanı bu metodu, “Titreşim ve dalgaların iletimi konusu fizik ve mühendislikte uzun yıllardır çalışılıyor. Doktora sonrası çalışmalarım sırasında klasik prosedürlere alternatif olarak gereçlerin efektif kütlesini yahut ataletini artırarak daha ağırmış üzere davranmalarını sağlayıp, titreşimleri iletmeyeceğini gösterdik. Elinize alıp tarttığınızda 1 kilogram gelen bir materyalin sarsmaya çalıştığınızda 10 yahut 100 kilogram üzere davranmasını sağlayabiliyoruz. Ağır yapıları sarsmak güç olduğu için titreşimler de iletilmiyor. Böylelikle geliştirdiğimiz bu ‘atalet artırımı’ formülünü dünya literatürüne sokmayı başardık” kelamlarıyla anlatıyor.
“HER ŞEY GEOMETRİDE GİZLİ”
Prof. Dr. Çetin Yılmaz, bu prosedürde piyasada basitçe bulunabilen çelik, alüminyum ve plastik üzere materyallerin kullanıldığını, bu nedenle makul bütçelerle yapılabildiğini de söz ediyor. İşin sırrının gereçte değil, tasarım ve geometride olduğunu belirtiyor:
“Piyasada kolay kolay bulunan çelik, alüminyum, plastik üzere gereçlerle çalışıyoruz, özel materyaller kullanmıyoruz. Materyalleri işleyerek özgün geometride yapılar elde ediyoruz. Bu yapıların bir tarafından verilen titreşim dalgası, prototipin başka yanında neredeyse hiç hissedilmiyor. Buradaki titreşim büyüklüğü 1000 üniteden 1’e düşüyor. Yani yapı boyunca titreşim, geliştirdiğimiz özel dizilim ve geometrik formlar sayesinde neredeyse yok ediliyor. Bu hususta tüm dünyadaki emsal örneklerin çok ötesine geçmeyi başardığımızı söyleyebilirim.”
“ÜÇ BOYUTTA TİTREŞİMLERİ YOK EDECEK PROTOTİP ÜZERİNDE ÇALIŞIYORUZ”
Prof. Dr. Çetin Yılmaz son 10 yıldır bu alanda çok büyük yol aldıklarını da kelamlarına ekliyor. TÜBİTAK 1001 Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı’na dahil olan Ar-Ge projesi kapsamında birçok taraftan gelen titreşimleri de yok edilebilecek üç boyutlu bir prototip üzerinde mesai harcadıkları bilgisini de paylaşan bilim insanı, “2013’ten beri bu alanda çok yol kat ettik. Evvel tek boyut, akabinde iki, artık de üç boyutta titreşimleri yok edebilecek yeni bir prototip üzerinde çalışıyoruz. Yani birçok istikametten gelen titreşim dalgalarını neredeyse hiç iletmeyecek bir örnekten bahsediyorum. Bu hususta benimle birlikte çalışan lisansüstü öğrencilerimle epeyce gelişme kaydettik” diye konuşuyor.
“DEPREME DESTEKLİ BİNALARIN İNŞASINDA KULLANILABİLİR”
Prof. Dr. Yılmaz, projenin sarsıntıya destekli yapıların inşasında büyük bir potansiyele sahip olduğunu söz ediyor. Bilim insanına nazaran bu yaklaşımdan faydalanılarak özel geliştirilen çelik konstrüksiyonlarla sarsıntılar neredeyse hiç hissedilmeyebilir.
“Bir zelzele ülkesinde yaşıyoruz. Projemiz sayesinde elde ettiğimiz gelişmeler sarsıntıya destekli binaların ve yapıların inşa edilmesinde çok değerli vazifeler üstlenebilir. Sarsıntı titreşimlerinin binalara ve yapılara iletilmesini engelleyebiliriz. Alışılmış bu mevzuda özel geliştirmelerin yapılması gerekiyor. Bizim örneklerimiz şimdi küçük boyutlarda olsa da bu alandaki geleceğe yönelik potansiyeli çok büyük.”
Bilim insanı projenin yalnızca sarsıntıya karşı sağlam yapıların inşasında değil, otomotiv ve beyaz eşya bölümlerinde kullanıcı tecrübesinin geliştirilmesinde büyük rol oynayan titreşimlerin azaltılması çalışmaları için de kullanılabileceğini kelamlarına ekliyor.
Prof. Dr. Çetin Yılmaz kimdir?
Prof. Dr. Çetin Yılmaz, Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü’nden 2000 yılında lisans derecesini aldıktan sonra lisansüstü eğitim için ABD Michigan Üniversitesi’ne gitti. 2001’de makine mühendisliği, 2002’de matematik alanında yüksek lisans derecelerini alarak 2005 yılında makine mühendisliği alanında doktorasını tamamladı. 2005-2007 yılları ortasında yeniden Michigan Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmacı olarak çalıştı. 2007 yılında Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü’ne öğretim üyesi olarak katıldı. Araştırma bahisleri ortasında dinamik, titreşim, akustik ve tasarım yer alıyor. Bu alanlarda pek çok akademik ve sanayi projesi yürüten bilim insanı, 40’ın üzerinde makale ile bildiri yayını ve 15 patent başvurusu yaptı. 2017’de ise Türkiye Bilimler Akademisi tarafından verilen Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı Ödülü’nü aldı.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
