Tarım ve Gıdada Sürdürebilirlik İçin Yol Haritası Çıkarılması Gerekiyor

İstanbul Siyasetler Merkezi-Sabancı Üniversitesi-Stiftung Mercator Teşebbüsü ve Sabancı Üniversitesi Nanoteknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi (SUNUM) paydaşlığı kapsamında Mercator-İPM Kıdemli Araştırmacısı Fikret Adaman tarafından hazırlanan “Sürdürülebilir ve Dirençli Bir Besin Sistemi: Türkiye Analizi” başlıklı rapor açıklandı. Raporda, Türkiye ve dünyada daha âlâ bir besin sisteminin nasıl olabileceği ele alınıyor.

Mercator-İPM Kıdemli Araştırmacısı Fikret Adaman tarafından hazırlanan “Sürdürülebilir ve Dirençli Bir Besin Sistemi: Türkiye Analizi” başlıklı raporun sonuçları hibrit bir toplantıyla kamuoyu ile paylaşıldı.

Toplantının açılışında konuşan Sabancı Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve İPM Yöneticisi Fuat Keyman, “Sürdürülebilir ve Dirençli Bir Besin Sistemi: Türkiye Analizi” raporunun ehemmiyetinin altını çizerek “Bu rapor bir başlangıçtı. Bu türlü bir “stratejik paper” yani “beyaz kâğıt” dediğimiz bir çalışmayla bu projeyi başlatalım istedik. Tekrar Sabancı Üniversitesi Nanoteknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi (SUNUM) ile bu bahisteki çalışmalarımıza devam edeceğiz” dedi.

“Sürdürülebilir ve Dirençli Bir Besin Sistemi: Türkiye Analizi” raporunun bulgularını aktaran Mercator-İPM Kıdemli Araştırmacısı Fikret Adaman, kelam konusu rapor ile tarım ve besinde Türkiye’de ve dünyada neler olduğunu anlamaya yönelik bir yol haritası oluşturmaya çalıştıklarını söyledi.

Adaman’ın açıkladığı rapora nazaran; besin sisteminde sorunların başlangıcını açlık ve obezitenin artması oluşturuyor. Besin israfı, iklim krizi, Covid-19 salgının tesirleri, tarımda yaşanan çözülmeler de başka etmenler ortasında. Bu etmenler ışığında besin sisteminde kâfi ve inançlı besine erişim, besinin fizikî, biyolojik ve kimyasal risklerden arındırılması, toplumların besin siyasetlerini belirleyebilme hakkına sahip olmaları, ekonomik, ekolojik vb. sebepler ile besin garantisinin hasar almaması üzere temel gayeler öne çıkıyor. Raporda ayrıyeten; bir besin sisteminin güç, sıhhat, kentleşme, endüstrileşme, teknoloji, demografi, toplumsal ilgiler ve siyaset alanlarındaki değişimlerden nasıl etkilendiği ve bunları nasıl etkilediğinin detaylı bir formda incelenmesi gerektiğinin altı çiziliyor.

Toplantıya katılan Sabancı Üniversitesi Nanoteknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi (SUNUM) Yöneticisi Fazilet Vardar ise tarımın besinin bir üst sekmesi olarak önemsenmesi gereken bir alan olduğunu belirterek şöyle devam etti:

“Ülkemiz iklim jenerasyonu ve biyo çeşitlilik açısından hayli avantajlı bir pozisyonda, buna ulusal bir siyasetle sahip çıkılması gerekiyor. Bunun yanında en büyük zayıflığımız teknolojinin bilinçsiz kullanımı. Pestisit, tohum, gübre üzere alanlarda teknolojiyi çok şuurlu kullanamıyoruz. Ayrıyeten hem hammadde hem de teknolojinin farklı ögeleri bakımından dışa bağımlıyız. Fakat ortaya çıkan tehditler yeşil mutabakat, atıkların tekrar sisteme kazandırılmasını sağlayan döngüsel iktisat üzere çeşitli fırsatları da karşımıza çıkarıyor. Her ne kadar klasiklik ve teknoloji bir ikilem oluştursa da giderek artan talebi karşılamanın tek yolu şuurlu teknoloji kullanımından geçiyor.”

İPM İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü Ümit Şahin ise mevzuya sistematik bakmak gerektiğini belirterek, “Bu bütünsel bakışı gösteren yaklaşımlardan biri olan gezegen sonları yaklaşımının 9-10 hududundan biri iklim değişimi iken biyo çeşitliliğin azalması, su kıtlığı, gübrenin bilinçsizce kullanımından kaynaklanan azot-fosfor kirliliği ve kimyasal kirlilik (pestisit, besin ambalajlarının oluşturduğu) üzere sonlar da besin sistemi ile direkt alakalı” dedi.

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından hazırlanan 6. Kıymetlendirme Raporu’nun ikinci kısmında dikkati çeken noktaların direkt besin siyasetleriyle ilişkili olduğunu belirten Ümit Şahin, raporun iklim değişikliği durdurulmazsa bu süratle ısınan bir dünyaya ahenk sağlamanın mümkün olmadığını ve mevcut kırılganlıkların katlanarak artacağını, en bariz kırılmanın da besin sisteminde olacağını net bir halde lisana getirdiğini söyledi.